Η ταξινομία του Bloom

Στη διάρκεια της προχθεσινής μας συνάντησης η κ. Μπουκουβάλα είπε κάτι, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, πολύ σημαντικό. Είπε -σε ελεύθερη απόδοση- τα εξής: καλή και χρήσιμη η τεχνολογία, αλλά κάθε φορά που την αξιοποιούμε στα μαθήματά μας θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας και κάποια κατεύθυνση, κάποιες παιδαγωγικές αρχές που να μας επιτρέπουν να αξιοποιήσουμε με ορθό τρόπο τις δυνατότητες που μας δίνει η τεχνολογία. Σήμερα λοιπόν θα επιχειρήσω να παρουσιάσω την παιδαγωγική θεωρία που εγώ έχω, ως επί το πλείστον, ως βάση κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή μίας διδακτικής προσπάθειας.
Αυτή δεν είναι άλλη από την ταξινομία του Bloom. Με λίγα λόγια η ταξινομία μοιάζει με μία σειρά από αναβαθμούς, από τα χαμηλότερα επίπεδα έως τα πιο ψηλά και περιλαμβάνει τα εξής:

1. τη μνήμη (remembering) - την απλή δηλ. ανάκληση γεγονότων, εννοιών ή όρων
2. την κατανόηση (understanding) 
3. την εφαρμογή (applying)  

     Ένα καλό παράδειγμα για να καταλάβει κανείς τη σειρά είναι το ανθρώπινο σώμα και τα μέρη του. Μαθαίνει κανείς στην αρχή ποια είναι τα όργανα, η καρδιά, τα πνευμόνια κ.ο.κ. (εδώ φυσικά χρειάζεται να ανακαλέσει πράγματα από τη μνήμη.) Στη συνέχεια μαθαίνουμε ποια είναι η λειτουργία του καθενός, πώς το κάθε ένα μάς χρησιμεύει ώστε να ζήσουμε. (η κατανόηση) Στο κομμάτι της εφαρμογής τέλος, μπορεί κανείς να δει πώς άλλα έμβια όντα χρησιμοποιούν τα ίδια όργανα. (Αυτό που ζητάμε εδώ είναι να λύσουν προβλήματα, να εφαρμόσουν δηλ. τους γνωστούς κανόνες σε ένα νέο περιβάλλον). 

    Από αυτό το σημείο και μετά περνάμε:

4. στην ανάλυση (analyzing) - την εξέταση των διαφορετικών πτυχών, πλευρών ενός ζητήματος και τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των μερών του πράγματος. Για να συνεχίσω με το προηγούμενο παράδειγμα μπορεί κανείς να εξετάσει πώς διαφέρει ο άνθρωπος (έχει πνεύμονες) με τα ψάρια (ένα ζώο δίχως πνευμόνια). Πόσο μοιάζουμε, πόσο διαφέρουμε, ως προς τι και πώς αυτό το διαφορετικό λειτουργεί; Αν μεταφέρω το παράδειγμα πιο κοντά στα δικά μας ενδιαφέροντα αυτό το στάδιο έχει να κάνει με την ανάλυση για παράδειγμα των κινήτρων, των αιτίων, των σχέσεων μεταξύ των πραγμάτων. 

5. την εκτίμηση (evaluating) - το να κρίνει ο μαθητής κάτι βασισμένος σε μία σειρά από κριτήρια. Ο στόχος με άλλα λόγια δεν είναι μόνο να διατυπωθεί μία γνώμη, αλλά να εξετάσουμε πώς για παράδειγμα υπερασπίζονται μία άποψη που έχουν. Ίσως να επιχειρηματολογήσουν και να υποστηρίξουν την αντίθετη άποψη. Και τέλος, 

6. τη σύνθεση (creating) - τη δημιουργία δηλαδή ενός καινούργιου πράγματος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δημιουργία ενός καινούργιου φινάλε σε μία ιστορία ή η επίσης κλασική ερώτηση "Τι θα συνέβαινε αν...;" 

Μια τελευταία διευκρίνιση: οι τρεις πρώτοι αναβαθμοί αποτελούν το κάτω μέρος της ταξινομίας, κατώτερες διεργασίες, αν και απολύτως απαραίτητες, ενώ το τμήμα από την ανάλυση και μετά θεωρείται πώς επιτελεί λειτουργίες υψηλότερου ενδιαφέροντος και ίσως είναι και τα σημεία όπου θα πρέπει να εστιάζουμε κυρίως την προσοχή μας.

Πώς συνδέονται όλα τα παραπάνω με το blog φιλολόγων Άρτας;

Κατ' αρχάς δηλώνω πώς δεν έχω καμία διάθεση διδακτισμού ή (αυτο) προβολής. Βλέπω όμως στη δημιουργία του μία ευκαιρία να συζητήσουμε πράγματα που κάνουμε ή που σκεφτόμαστε να κάνουμε. Η ανάπτυξη κοινοτήτων (μάθησης) είναι μάλλον μία ενδιαφέρουσα προοπτική και σε προσωπικό επίπεδο φαίνεται να μου ταιριάζει. Η απομόνωση, ιδιαίτερα στους δύσκολους καιρούς που όλοι βιώνουμε, δεν θεωρώ ότι βοηθάει κανέναν. Επομένως, υπάρχει εδώ μία ευκαιρία ανατροφοδότησης τόσο σε προσωπικό, όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Μία ευκαιρία ίσως να ανακτήσουμε το ενδιαφέρον για τη δουλειά μας, να την κάνουμε λίγο πιο ενδιαφέρουσα, λίγο καλύτερη από την επαφή μας και μόνο με άλλες πρακτικές.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν προνόησα να συγκεντρώνω και να αποθηκεύω εργασίες μαθητών μου, οπότε θα περιοριστώ προς το παρόν σε αυτό το θεωρητικό σχήμα, που πριν λίγο περιέγραψα. Έστω κι έτσι όμως δεν παύει να αποτελεί μία ιδέα, μία ακόμη μέθοδο προσέγγισης της διαδικασίας της διδασκαλίας, που κάπου μπορεί να φανεί χρήσιμη. Ευελπιστώ στο μέλλον να έχω να παρουσιάσω και πιο πρακτικά παραδείγματα.